Ngoài các thư tịch cổ của Việt Nam, một số ấn bản từ các nước phương Tây cũng ghi nhận quá trình khai thác, xác lập chủ quyền của các chúa Nguyễn ở xứ Đàng Trong tại các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Nguồn tư liệu nước ngoài này cho thấy trong hơn hai thế kỷ (1558 - 1777), chính quyền của các chúa Nguyễn đã biến các quần đảo Hoàng Sa - Trường Sa thành ngư trường thường xuyên của cư dân bản địa. Không chỉ vậy, các chúa Nguyễn còn xác lập chủ quyền và thực thi “quyền tài phán” của mình thông qua việc sung công tài sản tàu thuyền nước ngoài bị đắm ở Hoàng Sa - Trường Sa, bắt thuyền nhân nước ngoài bị đắm ở đó làm công việc phục dịch triều đình có thời hạn, sau khi họ được cư dân Đàng Trong cứu nạn đem vào đất liền. Đó là những minh chứng quốc tế khách quan góp phần khẳng định chủ quyền lịch sử chính đáng và lâu đời của Việt Nam đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà bài viết này đề cập.