Việc nghiên cứu chủ nghĩa hiện thực trong văn học ở Việt Nam đã sớm được giới nghiên cứu quan tâm, nhưng để có những chuyển biến quan trọng, đồng bộ và gặt hái được những thành tựu đáng kể, phải tính từ cuộc đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo năm 1986. Trải qua ba mươi năm, việc nghiên cứu chủ nghĩa hiện thực đã được đổi mới từ cơ sở nghiên cứu, đến quan điểm nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. Sự đổi mới này một mặt giúp cho việc nhận thức chủ nghĩa hiện thực ngày một hoàn thiện hơn, mặt khác, giúp cho nền nghiên cứu văn học của Việt Nam ngày càng tiến bộ hơn, có thể bắt kịp với sự phát triển của các nền nghiên cứu văn học tiên tiến trên thế giới.